Samen kennis maken

Participatief actieonderzoek

Het transformatieteam van de Leiden is zich er als kennisstad van bewust dat kennis niet alléén door wetenschappers wordt gemaakt, maar door ons allemaal. Een manier van onderzoeken die hier recht aan doet, is participatief actieonderzoek. Deze manier van onderzoeken gaat voorbij aan het meer traditionele onderscheid tussen onderzoeker en onderzochte. De onderzoekers blijven niet op een ‘neutrale’ en ‘objectieve’ afstand staan van de mensen of kwesties die zij onderzoeken, maar ze stappen ín de werkelijkheid van de onderzochten, in de 'klei' van de gemeente. Daar nodigen ze ‘onderzochten’ uit om mee te onderzoeken, om ook onderzoeker te zijn. Opgedane inzichten worden niet bewaard tot het onderzoek is afgerond, maar worden al tijdens het onderzoek toegepast en uitgeprobeerd. Het onderzoek zélf wordt zo een handeling die een transformatie teweegbrengt in de onderzochte werkelijkheid, in dit geval de gemeente Leiden.

Transformeren door kennis maken

Willen we goed omgaan met de complexe, taaie vraagstukken die zich in onze gemeente voordoen, is het nodig dat we de grenzen tussen verschillende groepen mensen doorbreken. Grenzen die bijvoorbeeld voelbaar zijn op de momenten dat het gemeentelijk beleid van ambtenaren en burgerinitiatieven van bevlogen wijkbewoners niet (goed) op elkaar aansluiten, of wanneer verschillende groepen burgers, met uiteenlopende belangen, elkaar niet lijken te verstaan.

Participatief actieonderzoek werkt aan/in deze sferenproblematiek, door mensen, kennis en handelen uit de verschillende sferen bij elkaar te brengen en samen te laten werken aan een oplossing voor een echte kwestie. Zodra er kennis gaat stromen in de concrete actie van het maken, ontstaat er weer ruimte - in vastgevroren processen - voor nieuwe ontmoetingen, en daarmee voor de mogelijkheid tot transformatie.

Knutselen in een werkplaats

Net als een kunstenaar dat doet in zijn atelier, of een ambachtsman dat doet in zijn werkplaats, gaat een groep van (mede)onderzoekers samen al makend, denkend, onderzoekend, spelen, lerend en handelend aan het werk. Onderzoeken en maken gaat vanaf de allereerste bijeenkomst hand in hand. Hierdoor wordt ín het traject door de groep niet alleen ‘kennis over de kwestie’ gemaakt, maar wordt ook daadwerkelijk iets opgelost of aangepakt.

Het knutselen, ook wel 'bricoleren' genoemd, krijgt in de werkplaatsen een wetenschappelijke waardering. Daarin staat knutselen niet voor 'zomaar wat aanknoeien', maar voor het spitsvondig gebruik maken van alles wat voorhanden is in de werkplaats, om al onderzoekend en experimenterend een maatoplossing te vinden voor de specifieke kwestie. In dit knutselproces doen de makers (ervarings)kennis op die hen in een latere situatie ook weer van pas komt.